Regelmatig krijg ik de vraag: wat doe ik als schrijfcoach? Het eenvoudige antwoord is: ik help mensen met schrijven. Hoe? Bijvoorbeeld met een schrijfcoachingsgesprek. Dat laat zich het beste met een voorbeeld uitleggen. Vorige week (maart 2024) kwam een leuke, jonge beleidsmedewerker langs voor zo’n gesprek. Zo verliep dat:
Ik was er om haar te helpen, niet de tekst
Zij werkte nog niet lang bij het ministerie van VWS en had moeite met het schrijven van de verschillende teksten, zoals nota’s en burgerbrieven en dergelijke. Ik las expres nog geen tekst van haar, want ik was er om haar te helpen, niet de tekst. Als het schrijven lekkerder gaat, wordt de tekst vanzelf beter. Het was duidelijk dat ze worstelde, maar waarmee precies was mij nog niet duidelijk.
Door vragen te stellen het probleem ontdekken
Door vragen te stellen probeerde ik daarachter te komen. Ze schreef al veel teksten, dus ze had ervaring. Ze kon prima goede Nederlandse zinnen formuleren; dat was het ook niet. Dus waarom dacht ze dat ze niet kon schrijven? Omdat ze niet zo schreef als haar collega’s. De geruststelling van die collega’s dat dit met de tijd wel zou komen, was voor haar niet geruststellend genoeg.
Jargon is het antwoord…of niet?
Dat opende voor mij een nieuwe richting voor mijn vragen, want: wat zou er dan met de tijd komen? Dat bleek te zijn: de termen. Ze begreep het jargon niet. (Niet vreemd, als je nieuw bent. En niet vreemd in een grote organisatie waar elke directie een eigen jargon heeft.) Ze kon dus ook niet in dat jargon schrijven en dacht dat ze dat wél moest doen.
Niet aandachtig lezen, maar aandachtig luisteren
Ik vertelde haar niet dat ze dat jargon naast zich neer moest leggen, maar vroeg naar de praktijk. Wat schreef ze nu? Ze liet mij een voorbeeld zien van een burgerbrief waaraan ze werkte. Maar in plaats van de brief aandachtig te lezen, luisterde ik aandachtig terwijl ze mij vertelde op welke delen ze had geworsteld.
Belangrijkste vragen: doelgroep en bedoeling
Dit opende voor mij de deur om de twee belangrijkste vragen te stellen bij het schrijven van een tekst: wat is de doelgroep en de bedoeling? Ik vroeg haar: 1. Voor wie schrijf je de brief? En 2. Wat moet die ander weten?
De lezer en de boodschap bepalen de brief
Het antwoord op het eerste bleek eenvoudig: de geadresseerde mevrouw. Op het moment dat zij zich realiseerde dat zij als persoon gewoon een andere persoon een brief schreef, realiseerde ze zich dat ze het jargon beter achterwege kon laten. Anders zou die mevrouw het niet begrijpen. Wat de mevrouw moest weten (tweede vraag), kon ze in twee zinnen verwoorden. Met die twee zinnen zou ze beginnen. En als het dan noodzakelijk bleek om de achterliggende wet of bepaling te noemen, dan zou ze die wel in een voetnoot of bijlage zetten, want daar zat deze mevrouw niet op te wachten. Ik was trots op haar dat ze dat zelf uitgedacht had en blij dat ik haar daarbij heb kunnen helpen.
Elk gesprek loopt anders
Zo verliep dit coachingsgesprek, maar elk gesprek loopt anders. Ja, ik zou je tekst kunnen redigeren en ja, ik kan je advies geven over hoe je het beste iets kunt opschrijven, maar als coach wil ik jou helpen zelf in te zien hoe je het beste jouw tekst kunt schrijven. Zodat schrijven makkelijker voor je wordt, je teksten beter worden en je beter begrepen wordt door je lezers.